Zjawiska i procesy składające się na współczesne tendencje globalizacyjne mogą i powinny być rozpatrywane w kontekście Unii Europejskiej, która jest nie tylko ich przedmiotem i rezultatem, ale także podmiotem i sprawcą. Po- wszechność tych tendencji sprawia, że dotyczą one - choć w różnym stopniu - wszystkich państw i wszystkich gospodarek narodowych, ale związki tych gospodarek z osobna czy też w obrębie ugrupowań integracyjnych nie są jednakowe. Identyczność czy odróżnienie wpływać musi na reakcje narodowych polityk gospodarczo-społecznych, wywoływać specyficzne wyzwania, a więc również specyficzne dostosowania. Zasadniczo panuje zgoda (chociaż nie jednomyślność) w definiowaniu współczesnych tendencji globalizacyjnych jako historycznie specyficznej formy integrowania się gospodarki światowej 1 . W tym tekście uważa się, że proces integracji gospodarki światowej jest nieuchronnym procesem sekularnym. Tak jak niegdyś gospodarki i rynki lokalne scalały się w gospodarki narodowe i rynki narodowe, tak stopniowo gospodarki narodowe scaliły się w gospodarkę światową, czego świadkiem był przełom wieków XIX i XX. Dalsza ewolucja społecznego i międzynarodowego podziału pracy pogłębiała tę integrację, a przyjęła ona f o r mę tendencji globalizacyjnych w drugiej połowie XX wieku. Tendencje te wydają się nieodwracalne (chociaż historia potrafi dokonywać zwrotów niespodziewanych), ale ich w s p ó ł c z e s n a f o r ma wcale nie musi być zdeterminowana i niezmienna. Wydaje się więc, że integrację gospodarki światowej można utożsamiać z jej globalizacją co do istoty, treści zjawiska, ale nie co do formy - a zwłaszcza niektórych aspektów tej formy

1 stycznia 1999 r. nowa waluta euro zastąpiła jedenaście walut państwo- wych krajów Unii Europejskiej, dając początek Unii Ekonomicznej i Monetarnej (Economic and Monetary Union; EMU) 1 . Wokresie przejściowym zachowano wprawdzie w obiegu narodowe znaki pieniężne, jednak ze względu na nieodwołalne usztywnienie kursów walutowych są one zaledwie subnominałami euro, jej czasowymi reprezentantami, zewnętrzną formą, kryjącą we wnętrzu zupełnie nową treść ekonomiczną [Lutkowski, 1999, s. 39]. Unia Ekonomiczna i Monetarna jest zaawansowaną formą oraz etapem procesu integracji gospodarczej, zapoczątkowanego na naszym kontynencie już na początku lat pięćdziesiątych, który nabrał szczególnej intensywności w ostatnim dziesięcioleciu, przede wszystkim wskutek podpisanego w 1992 r. Traktatu z Maastricht. Europejska integracja gospodarcza czerpała swoje uzasadnienie z teorii międzynarodowych stosunków gospodarczych i przebiegała według zarysowanych przez nią schematów. Z drugiej strony wydaje się, iż tendencje integracyjne stanowiły istotny impuls rozwoju oraz popularności tej dyscypliny naukowej, zajmującej się badaniem praw ekonomicznych rządzących procesami zachodzącymi w gospodarce światowej

W obliczu spadających od dwóch lat nakładów na ochronę środowiska w Polsce oraz szacowanych w różnorodnych dokumentach rządowych kosztach procesów dostosowawczych do norm Unii Europejskiej, poszukuje się możliwych rozwiązań do pobudzenia działalności inwestycyjnej w tym obszarze. Ogromne nadzieje wiąże się z sektorem bankowym, który w ostatnich kilku latach uczestniczył w finansowaniu całkowitych nakładów na ochronę środowiska w Polsce na poziomie ok. 14% rocznie. Wśród banków oferujących kredyty na cele ochrony środowiska zdecydowanie wyróżnia się Bank Ochrony Środowiska SA, który ma w swoim statucie zapisany obowiązek finansowania inwestycji ochrony środowiska. Kredyty udzielane są zarówno ze środków własnych banku, jak i ze środków instytucji stale z nim współpracujących, przede wszystkim narodowego oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska. Bank Ochrony Środowiska SA nie jest wyjątkiem w udzielaniu kredytów preferencyjnych przy użyciu środków finansowych instytucji trzecich. Od wielu lat podobne rozwiązania funkcjonują z powodzeniem w krajach Europy Zachodniej. Przykładem są takie banki jak niemiecki Deutsche Ausgleichbank czy Kreditanstalt für Wiederaubau oraz austriacki bank Kommunalkredit AG. Deutsche Ausgleichbank jest instytucją niemieckiego sektora publicznego będącą własnością Republiki Federalnej Niemiec. W swojej działalności kredytowej preferuje inwestycje sektora przedsiębiorstw służące ochronie wody, powietrza, ziemi, jak również oszczędnej gospodarce energią i wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. Zasadniczym celem preferencyjnych programów banku jest rozpowszechnienie wśród przedsiębiorstw proekologicznego stylu zarządzania, zarówno poprzez wdrażanie nowoczesnych, przyjaznych środowisku technologii, jak również nowoczesnych metod rachunkowości. Celem nadrzędnym banku jest zintegrowana, prewencyjna ochrona środowiska, a więc działania ukierunkowane na promowanie unikania lub co najmniej ograniczania negatywnego wpływu na środowisko samego procesu produkcyjnego oraz oszczędzania energii. Bank dofinansowuje również projekty realizowane w rejonach przygranicznych krajów sąsiadujących z Niemcami.

Mierzenie pozycji ekonomicznej państwa doczekało się bogatej literatury przedmiotu, zwłaszcza po zakończeniu zimnej wojny, głównie ze względu na przewartościowanie relacji polityki i ekonomii. Istnieje ścisły i bezpośredni związek między gospodarką (działanie ekonomiczne) a siłą i bezpieczeństwem państwa (działanie polityczne). Powszechnie uważa się, że w okresie zimnej wojny kryteria ekonomiczne były podporządkowane celom i wartościom politycznym, podczas gdy po jej zakończeniu działanie i aktywność ekonomiczna jest w znacznym stopniu wolna od politycznych uwarunkowań. Przejawia się to w rozwoju globalizacji, upowszechnieniu globalnego kapitalizmu odwołującego się do zasad liberalizmu gospodarczego, czyli triumfu ekonomii opartej na regułach rynku (czyli wyłącznie na kryteriach i wartościach ekonomicznego działania). Na początku lat dziewięćdziesiątych badacz amerykański E. Luttwak uznał, że nadchodzi era geoekonomiki, której istota polega na tym, że państwa działają na podstawie głównie kryteriów ekonomicznych, a nie politycznych. Taka dominacja ekonomii nie zmienia bynajmniej istoty państw, ale charakter rywalizacji i konkurowania między nimi, gdzie celemjest bogactwo, udział w zyskach i rynkach zbytu [Luttwak, 1990/1991, s. 17Ś23]. W swym poglądzie E. Luttwak nie jest odosobniony, ponieważ inny znany badacz P. Kennedy w swej fundamentalnej pracy o mocarstwach świata główny nacisk kładł na interakcje ekonomii i strategii mocarstw, wskazując, że każdy ład międzynarodowy inspirowany przez dane mocarstwo oparty był na materialnych przesłankach. Pax Britannica na funcie szterlingu i Londynie jako finansowym centrum świata przed pierwszą wojną światową, a po drugiej wojnie światowej Pax Americana bazował na przewadze technologicznej gospodarki USA pełniącej funkcję quasi-waluty światowej (dolaryzacja gospodarki światowej) [Kennedy, 1994]. Pozycja ekonomiczna każdego państwa jest wyznaczana i uwarunkowana przez jego potencjał (potęgę), którą powszechnie przyjmuje się i określa jako zdolność państwa do użycia swych materialnych i niematerialnych zasobów celem wpływu i (lub) wymuszenia zachowań innych uczestników stosunków międzynarodowych. Czynniki potęgi ekonomicznej są rozliczne, a podstawowe z nich to: liczba ludności, terytorium, zasoby naturalne, produkcja przemysłu i rolna, wielkość dochodu narodowego, wydajność pracy, handel zagraniczny.

Od około 30 lat inflacja uznawana jest za zjawisko o jednoznacznie negatywnych konsekwencjach, z którym walka stanowi jedno z głównych zadań polityków gospodarczych. Pogląd taki ugruntowany został dzięki badaniom empirycznym i teoretycznym nad wpływem inflacji na tempo wzrostu gospodarczego. Jednym z kanałów ujemnego oddziaływania wzrostu cen na rozwój gospodarczy są innowacje procesu produkcyjnego - rosnąca wraz z inflacją wariancja względnych cen różnych generacji wyposażenia kapitałowego skłania firmy do odwlekania decyzji o zakupie najnowszych i najbardziej wydajnych dóbr pośrednich, spowalniając w ten sposób postęp techniczny 1 . Równie ważnym zagadnieniem, któremu poświęcony jest niniejszy artykuł, jest wpływ inflacji na innowacje produktu. Innowacja produktu odnosi się do wprowadzania nowych produktów, przy czym za produkty nowe należy uznać także produkty zmodernizowane, a więc zasadniczo istniejące już wcześniej, ale przeprojektowane, unowocześnione lub ulepszone. Immanentną cechą innowacji produktu wydaje się więc być poprawa jego jakości i to stwierdzenie zostaje przyjęte za punkt wyjścia modelu teoretycznego prezentowanego poniżej. Produkt nowy i zmodernizowany - z definicji - jest dobrem, którego charakterystyki są nie w pełni rozpoznane i użyteczność osiągana z jego konsumpcji, a zatem i popyt, zależą od oceny jego jakości, której konsumenci muszą dokonać przed zakupem. Istnieje zatem po stronie konsumentów niepełna informacja, pochodząca z obserwacji charakterystyk dobra,

1) przeprowadzenie oceny programów nauczania przedmiotów informatycznych na studiach ekonomicznych (zwłaszcza na kierunku —informatyka i ekonometrialk), 2) przedstawienie propozycji w zakresie nauczania przedmiotów informatycznych na wydziałach ekonomicznych uniwersytetów i akademiach ekonomicznych. Aby zrealizować wymienione powyżej cele: L dokonano przeglądu programów nauczania przedmiotów informatycznych na uczelniach ekonomicznych i wydziałach ekonomicznych uczelni, przodujących w zakresie nauczania informatyki gospodarczej (lub posiadających kierunek czy specjalizację —informatyka i ekonometrialę), zarówno państwowych, jak i prywatnych, w Polsce i na świecie (m.in. doświadczenia uczelni niemieckich i amerykańskich, proponowane standardy); L podjęto próbę wskazania przedmiotów (wraz z określeniem tematyki, treści, zalecanej literatury i oprogramowania), które powinny być przedmiotami obowiązkowymi dla studentów kierunku —informatyka i ekonometrialm, wiążących swoją przyszłość z zawodem ekonomisty - informatyka; L spróbowano wychwycić przyszłe tendencje w rozwoju informatyki gospodarczej i określić zapotrzebowanie gospodarki na specjalistów po kierunku —informatyka i ekonometria

Źródłem inspiracji do napisania poniższego tekstu stała się konferencja naukowa Kultura marketingowa w nowoczesnej organizacji, która odbyła się 1 czerwca 2001 roku w auli —Dli Audytorium Maximum Uniwersytetu Warszawskiego. Organizatorem i gospodarzem konferencji było Koło Naukowe Strategii Gospodarczej Uniwersytetu Warszawskiego. Spotkanie rozpoczęła prezentacja zatytułowana Najlepsze idee marketingowe XX wieku, przygotowana przez studentów Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Artur Gawiński, student IV roku na kierunku Finanse i Bankowość, przedstawił, na czym polegały podstawy sukcesu firmy Sony. Piotr Modzelewski, również student IV roku na kierunku Finanse i Bankowość, zaprezentował najlepsze idee marketingowe w wybranych bankach amerykańskich w latach 90. Po tym krótkim wstępie swoje wystąpienia zaczęli zaproszeni goście. Ewa Opolska, prezes Centrum Kształcenia Praktyków, rozpoczęła wystąpieniem na temat: —Co to jest kultura marketingowa?. Następnie głos zabrała Dorota Decewicz-Blaut, dyrektor marketingu firmy ubezpieczeniowej Metropolitan Life. Tematem wystąpienia był —Marketing w nowoczesnej firmiels. Na konferencję przybyli również znani politycy. Jan Klimek, przewodniczący Stronnictwa Demokratycznego, wiceprzewodniczący Sejmowej Komisji Gospodarki wygłosił referat na temat: Kultura nowej przedsiębiorczości. Natomiast Ryszard Petru, wieloletni doradca wicepremiera Leszka Balcerowicza, były konsultant Banku „wiatowego, mówił na temat Wizerunku polityka. Gwiazdą konferencji był Raju Buddiraju (czyt.: Radżu Budiradżu), dyrektor ds. marketingu bankowości detalicznej Banku Handlowego (Citigroup). Podczas konferencji przeprowadzony został konkurs z nagrodami ufundowanymi przez —Businessman Magazinelm oraz wydawnictwo C.H. Beck. Sponsorem konferencji było wydawnictwo Arkady, a partnerem wspierającym firma Metropolitan Life Ubezpieczenia na Życie S.A. Gościem honorowym konferencji był Krzysztof Opolski, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, który wygłosił słowo wstępne.