Celem badania jest określenie czynników kształtujących mobilność dochodową w Polsce i na Węgrzech w okresie transformacji systemowej. Punktem odniesienia jest sytuacja w Wielkiej Brytanii w tym samym okresie. Ruchliwość dochodowa jest procesem przekształcającym rozkład dochodów danej populacji w okresie początkowym w rozkład dochodu w okresie końcowym. Jest jedną ze składowych szerszego procesu mobilności społecznej. Mobilność dochodowa danej społeczności zależy od indywidualnych cech jednostek oraz od instytucjonalnych ram, w których te jednostki funkcjonują. Zgodnie z hipotezą cyklu życia tempo wzrostu dochodów jednostek zmienia się wraz z wiekiem. Zakładając sprzyjające okoliczności zewnętrzne, przyrosty dochodu w okresie życia zawodowego zwiększają się aż do osiągnięcia wieku emerytalnego i następnie szybko się zmniejszają. Tym samym wiek powinien być istotnym czynnikiem mobilności dochodowej. Mobilność dochodowa osób tradycyjnie lepiej radzących sobie w życiu, tzn. wykształconych, przedsiębiorczych mężczyzn, powinna się kształtować wyra.nie korzystniej niż mobilność osób radzących sobie gorzej (kryteriumradzenia sobie w życiu jest poziomosiąganych dochodów). Z badań przeprowadzonych w 1995 roku [Beskid, 1999] wynika, że grupy zawodowe, w których przeważają mężczy.ni, osiągają najwyższe dochody. Osoby należące do grupy dyrektorów oraz kadry kierowniczej osiągały przeciętnie dochody w wysokości 305% średniego wynagrodzenia, osoby należące do grupy inteligencji nietechnicznej 201%, osoby należące do grupy przedsiębiorców 172%, a osoby należące do grupy inteligencji technicznej 141%. W gospodarkach podlegających transformacji te ogólne reguły są szczególnie widoczne, ponieważ wzmacniają je intensywne procesy przemian ekonomicznych i społecznych.

Światowy trend w kierunku liberalizacji działalności ekonomicznej sprawia, że rośnie znaczenie przedsiębiorstw międzynarodowych w procesie rozwoju gospodarczego. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) postrzegane są jako ważne Źródło zewnętrznych finansów i stanowią obecnie ponad połowę całości napływu kapitału do krajów rozwijających się [UNCTAD, 1999]. Specjalny raport Banku Światowego [1999], poświęcony roli wiedzy w procesie rozwoju gospodarczego, zwraca uwagę na fakt, że przedsiębiorstwa międzynarodowe są ważnymi Źródłami innowacji, a rozprzestrzenianiu się ich działalności produkcyjnej w gospodarce światowej towarzyszy dyfuzja wiedzy. W podobnym duchu Romer [1993] argumentuje, że dla krajów rozwijających się jednym z najlepszych sposobów uzyskania dostępu do światowej wiedzy jest stwarzanie środowiska gospodarczego sprzyjającego napływowi bezpośrednich inwestycji zagranicznych.

Nie wnikając na początku w ścisłość definicji, można rzec, iż prognozowanie, czyli tworzenie prognoz, to nic innego niż próba odgadnięcia, co się może zdarzyć w bliższej lub dalszej przyszłości. Życie ludzkie jest bowiem nieustannym myśleniem o przyszłości. Jak dowodzi historia światowej cywilizacji, w jej różnych odmianach kulturowych, ludzie od najdawniejszych czasów pragnęli odgadnąć przyszłość, wiedzieć, co się zdarzy i co ich czeka. Odgadywano sny, wróżono z gwiazd, zjawisk i zachowania przyrody: roślin i zwierząt. Wiele przysłów ludowych układano na zasadzie korelacji jakby w przyczynowo-skutkowe zdarzenia i fakty. Dotyczyło to zwłaszcza świąt i imienin, aby orzekać o mających nastąpić faktach lub zjawiskach w przyszłości. Np., gdy Barbara po lodzie, Boże Narodzenie po wodzie. Tę powszechną ludzką tęsknotę wchłonęły do swej doktryny różne systemy religijne. Co prawda religijni dostojnicy głosili, iż Królestwo Boże nie jest, być może, z tego świata, ale królestwo ich zawsze było z tego świata. Mając większą wiedzę, wykorzystywali ją do przepowiadania przyszłości. Przykład powszechnie znany to rola kapłanów przy faraonach egipskich. Oczywiście, że religijne stwierdzenia o przyszłości, grzechu i jego unikaniu w celu zapewnienia szczęśliwości w przyszłości, z reguły służyły ziemskim celom przepowiadających, stabilizacji ich stanu i posłuszeństwa wiernych, ale zarazem tworzyły wizje przyszłości.

Drzewa klasyfikacyjne (zwane także drzewami decyzyjnymi) są jedną z metod eksploracji danych (ang. Data Mining). W metodach eksploracji danych nie zakłada się znajomości rozkładów statystycznych cech ani postaci analitycznej związku między cechami, jak np. w analizie regresji. Nie trzeba więc weryfikować wcześniej przyjętych założeń dotyczących rozkładów zmiennych. W tej pracy podjęto próbę wykorzystania drzew klasyfikacyjnych do segmentacji przedsiębiorstw Š polskich spółek giełdowych - na podstawie danych określających ich sytuację finansową i majątkową. Jest to kontynuacja prac prowadzonych w ramach realizowanych od kilku lat badań statutowych w Katedrze Informatyki Gospodarczej i Analiz Ekonomicznych WNE UW, i dotyczących zastosowania zaawansowanych metod eksploracji danych do analizy i oceny kondycji polskich firm. Zmienne używane do klasyfikowania przedsiębiorstw zostały zamieszczone w załączniku. Są to wska.niki finansowe i majątkowe, wskaźniki pozycji na rynku kapitałowym oraz wielkości ze sprawozdań finansowych (bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływu środków pieniężnych). Dane te zaczerpnięto z opracowań Wyniki finansowe spółek giełdowych, wydawanych kwartalnie przez firmę Notoria Serwis.

Rozważania na temat kosztu utrzymania dziecka podejmowane są na wielu płaszczyznach. Problem ten kojarzony jest najczęściej z próbami ustalenia rzeczywiście ponoszonych kosztów: jak dużo rodzice wydają na utrzymanie swoich dzieci? Jednak o wiele bardziej interesujący i ważniejszy, np. z punktu widzenia polityki społecznej, jest problem dochodu, jakiego rodzina potrzebuje do utrzymania poziomu życia sprzed narodzin dziecka. To, co się kryje pod tak rozumianą definicją kosztu dziecka, jest tylko pośrednio związane z faktycznie ponoszonymi wydatkami czy też alternatywnymi kosztami posiadania dziecka, np. utratą części zarobków przez matkę. Nie jest to miara kosztu w powszechnym rozumieniu, lecz raczej miara zmiany dobrobytu rodziny: kwota, o którą należałoby skompensować dochód w celu utrzymania takiego samego poziomu użyteczności, jaki miała rodzina przed narodzinami dziecka. W niniejszej pracy postaram się odpowiedzieć na tak sformułowane pytanie, odwołując się do pojęcia skal ekwiwalentnych. Skale ekwiwalentne deflują dochód pieniężny oraz wydatki gospodarstwa domowego w celu obliczenia relatywnych kosztów, jakie muszą ponieść gospodarstwa o różnym składzie demograficznym, aby osiągnąć ten sam poziom życia. Skale ekwiwalentne znajdują zastosowanie w większości badań dotyczących zagadnień ubóstwa, rozkładu dochodów czy nierówności społecznych. Służą one także do definiowania kosztu utrzymania dziecka, będącego podstawą do kształtowania polityki społecznej w wielu krajach. Odpowiednie oszacowanie tego rodzaju kosztów jest krytycznym czynnikiem wpływającym na poziom świadczeń lub ulg przyznawanych na dzieci w systemie świadczeń społecznych lub w systemie podatkowym.

Jednym z tradycyjnych obowiązków uniwersytetu jest - niezależnie od zmian zachodzących wokół uniwersytetu i w nim samym - eksploracja nowych idei, ich sprawdzanie, a gdy po dokonaniu ich oceny okaże się, że otwierają nowe horyzonty, ich przekazywanie i z czasem rozpowszechnianie. To właśnie ta działalność charakteryzuje społeczność akademicką, to ona utrzymuje ją w spójności, a czasemdzieli. Przy tympodziały między nami nie dotyczą głównego celu, jakim jest eksploracja idei, ale raczej sposobów, w jakie powinniśmy organizować się, by móc to czynić - i to tak, żeby przyczyniać się do postępu wiedzy oraz - ostatnio - żeby dotrzymywać kroku oczekiwaniom społecznym.