Społeczne aspekty wzrostu gospodarczego
W. Sztyber
ABSTRACT: W gospodarce rynkowej działającej w warunkach prywatnej własności kapitału oraz wolności gospodarczej występuje proces koncentracji dochodóworaz kapitału (majątku). Podmioty bardziej wyposażone w kapitał mają przewagę nad podmiotami o mniejszych zasobach kapitałowych. Pozycja pracownika na rynku pracy jest słabsza od pozycji pracodawcy, zwłaszcza w sytuacjinadmiaru siły roboczej w stosunku do popytu na nią. Dla poprawy swojej pozycji przetargowej pracownicy organizują się w związkach zawodowych, abylepiej bronić własnych interesów i poprawiać warunki pracy i płacy. Mimowielu zdobyczy, jakie pracownicy dzięki zorganizowanym działaniom wywalczyli w toku dotychczasowej historii kapitalizmu w zakresie warunków pracyi płacy, podział nowo wytworzonej wartości między klasy i grupy społecznejest przedmiotem kontrowersji, negocjacji, sporów, nierzadko przybierających ostre formy (np. strajków).Państwo nie może być neutralne w zakresie podziału dochodu narodowego. Musi ono bowiem partycypować w jego podziale dla zapewnienia odpowiednich środków niezbędnych do sfinansowania zadań, jakie ma wykonywać. Poglądy na temat funkcji, jakie państwo powinno spełniać, nie są jednakjednolite.Ekonomiści o krańcowej orientacji liberalnej wyznają koncepcję państwaminimum, ograniczonego do realizacji funkcji związanych z zapewnieniembezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego. Zakładając, że mechanizmrynkowy dokonuje właściwego podziału dochodów, przeciwne są redystrybucji dochodów przez państwo.Natomiast według poglądów socjalistycznych i socjaldemokratycznychpaństwo powinno wypełniać również inne funkcje, w tym w zakresie redystrybucji dochodów, ponieważ rynkowy podział dochodów jest niesprawiedliwy społecznie. Rynkowy podział dochodów i majątku prowadzi do niebezpiecznego rozwarstwienia społecznego, zagrażającego ładowi społecznemu.Państwo, w miarę możliwości, powinno stwarzać warunki optymalnego rozwoju ekonomicznego i społecznego.W rzeczywistości występuje istotna różnica między teoretycznymi założeniami a ich realizacją w praktyce. W teorii, skrajni liberałowie-ekonomiścisą przeciwni redystrybucji dochodów przez państwo.
Full text (PDF)
Issue number: 9
In this issue:
Szanse i zagrożenia rozwoju eksportu i konkurencyjności polskiej gospodarki przed i po uzyskaniu członkostwa Polski w Unii Europejskiej
U. Płowiec
ABSTRACT |
PDF
Zgodnie z najnowszym raportem Komisji Europejskiej o przygotowaniu Polski do akcesji do UE relacja PKB na mieszkańca w Polsce do takiegoż wska.nika średniego w całej Unii wynosi (licząc według siły nabywczej walut) 40%, stopa bezrobocia długookresowego 9,2%, a całkowitego ponad 18%. Wska.niki te najpełniej charakteryzują słabości polskiej gospodarki i społeczeństwa oraz pozycję, jaką możemy zająć w poszerzonej Unii. Dlatego też największym wyzwaniem dla Polski tuż przed i po akcesji do Unii Europejskiej jest przyspieszenie rozwoju gospodarczego będącego warunkiem niezbędnym - chociaż niewystarczającym - ograniczenia drugiej, najpoważniejszej słabości, tj. wysokiego bezrobocia. Rozwój polskiej gospodarki w dotychczasowym okresie jej prorynkowej transformacji był ciągnięty przez eksport, który rozwijał się szybciej niż pozostała część gospodarki. Dlatego też postulat przyspieszenia rozwoju jest już tradycyjnie utożsamiany z koniecznością stymulowania rozwoju eksportu, a dopiero w dalszej kolejności z innymi działaniami. Jest to jednak myślenie konserwatywne, wygodne i nieodpowiadające wyzwaniom bliskiej już przyszłości. W rzeczywistości odwoływanie się do eksportu jako do głównej siły napędowej rozwoju powoduje - po pierwsze - przesunięcie ciężaru myślenia o rozwoju kraju na ministerstwo gospodarki, co niesłusznie zdejmuje (a w każdym razie zmniejsza) odpowiedzialność z innych ministerstw za ten problem.
Społeczne aspekty wzrostu gospodarczego
W. Sztyber
ABSTRACT |
PDF
W gospodarce rynkowej działającej w warunkach prywatnej własności kapitału oraz wolności gospodarczej występuje proces koncentracji dochodóworaz kapitału (majątku). Podmioty bardziej wyposażone w kapitał mają przewagę nad podmiotami o mniejszych zasobach kapitałowych. Pozycja pracownika na rynku pracy jest słabsza od pozycji pracodawcy, zwłaszcza w sytuacjinadmiaru siły roboczej w stosunku do popytu na nią. Dla poprawy swojej pozycji przetargowej pracownicy organizują się w związkach zawodowych, abylepiej bronić własnych interesów i poprawiać warunki pracy i płacy. Mimowielu zdobyczy, jakie pracownicy dzięki zorganizowanym działaniom wywalczyli w toku dotychczasowej historii kapitalizmu w zakresie warunków pracyi płacy, podział nowo wytworzonej wartości między klasy i grupy społecznejest przedmiotem kontrowersji, negocjacji, sporów, nierzadko przybierających ostre formy (np. strajków).Państwo nie może być neutralne w zakresie podziału dochodu narodowego. Musi ono bowiem partycypować w jego podziale dla zapewnienia odpowiednich środków niezbędnych do sfinansowania zadań, jakie ma wykonywać. Poglądy na temat funkcji, jakie państwo powinno spełniać, nie są jednakjednolite.Ekonomiści o krańcowej orientacji liberalnej wyznają koncepcję państwaminimum, ograniczonego do realizacji funkcji związanych z zapewnieniembezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego. Zakładając, że mechanizmrynkowy dokonuje właściwego podziału dochodów, przeciwne są redystrybucji dochodów przez państwo.Natomiast według poglądów socjalistycznych i socjaldemokratycznychpaństwo powinno wypełniać również inne funkcje, w tym w zakresie redystrybucji dochodów, ponieważ rynkowy podział dochodów jest niesprawiedliwy społecznie. Rynkowy podział dochodów i majątku prowadzi do niebezpiecznego rozwarstwienia społecznego, zagrażającego ładowi społecznemu.Państwo, w miarę możliwości, powinno stwarzać warunki optymalnego rozwoju ekonomicznego i społecznego.W rzeczywistości występuje istotna różnica między teoretycznymi założeniami a ich realizacją w praktyce. W teorii, skrajni liberałowie-ekonomiścisą przeciwni redystrybucji dochodów przez państwo.
The Energy Policy of a Country in Transition
A. Dobroczyńska, L. Juchniewicz
ABSTRACT |
PDF
Poland, a country under market-oriented transition, has special problems with such spheres as the energy sector. Indispensable changes must be directed by energy policy compatible with the long-term concept of national development. The principal goals of the energy policy seem to be proportional to the national needs and aspirations related with the European Union. The situation is worse in the strategy of power sector's transition and functioning. Changes of the series of cabinets brought about changes in the concepts of restructuring and privatisation, as well as in the scope and pace of introducing competition, the latter being almost permanent problems of energy policy. A circumstance that explains but hardly justifies this state of affairs is an extremely complex configuration of conditionalities surrounding this policy, which the authors have tried to explain by pointing to problems of selecting solutions typical of the various conditionalities.
The authors believe that in order to implement the clearly strategic goal of economic policy, that is, the reduction of power sector's costs and reaching a rational price levels combined with a better energy security especially in its economic and financial aspectsŠit is above all necessary to continue systemic transformation, all the time being guided by the interest of energy consumers, not its producers. This is our fundamental recommendation. We must stress that in this process, the special role of the state is providing good conditions for the emergence and operation of the market, also in fields which are not easy to reform. As regards the energy sector, this means that the government will continue its policy of consistent implementation of the priority to build competitive markets, prescribed by the Energy Act and the European Union Directives.
The directions of energy policy, particularly the owner's policy, must be legible also for actors outside the energy sector, especially investors, so that they can use such a government document to plan the development of their own companies, make the required investment options, and conclude contracts which are good for them.
O precyzję i jednoznaczność kategorii (pojęć) statystyki i ekonomii
I. Timofiejuk
ABSTRACT |
PDF
The paper concerns the commonly used categories (concepts) in economics and statistics. Unfortunately they are not always used properly, and commonly outright improperly. The effect is misunderstandings, wrong interpretations and also in the general reception mistaken understanding and lack of contact between the isenderl and receiver of the information. Other questions raised are economics and politics, political economy and economics, the way of counting dynamics, e.g. r (unweighted geometrical mean) and r' and r - original calculus methods of the author of this article. There are also other problems with which the science of economics and statistics is occupied.
Reguły stopy procentowej w warunkach niepewności
B. Kłos
ABSTRACT |
PDF
Polityka makroekonomiczna prowadzona jest w warunkach, w których - nie mając pełnej informacji o tym, co obecnie dzieje się w gospodarce - podejmuje się działania o skutkach nie zawsze możliwych do przewidzenia. Makroekonomiczne dane statystyczne zawsze uzyskujemy z opó.nieniem, ich dokładność bywa wątpliwa, stopień zrozumienia związków między instrumentami a celami polityki w danej gospodarce nie jest perfekcyjny, dodatkowo działanie mechanizmów ekonomicznych deformują pojawiające się nieprzewidywalne zaburzenia, szoki, zmiany strukturalne. Aby nie traktować niedostatku wiedzy jak zjawiska subiektywnego, w literaturze zwykło się opisywaną sytuację określać mianem n i e p e wn o ś c i. Kwestia, co jest .ródłem wiedzy o gospodarce (jakie są przyczyny niewiedzy), wykracza poza ramy niniejszego opracowania. Wydaje się jednak, iż - bez jakichkolwiek pretensji do kompletności wywodów - użyteczne jest zwrócenie uwagi na jeden argument. Rozróżnienie: teoria (rozumiana jako zestaw twierdzeń, lematów wywiedzionych w sposób ścisły z zestawu aksjomatów i pojęć pierwotnych) empiria, badania ilościowe (traktowane szeroko, zarówno jako prosty opis otaczającej rzeczywistości, jak i .ródło uogólnień empirycznych) dobrze wskazuje na podstawowe przyczyny. Sama teoria, jak też sama empiria, będące -generalnie rzecz biorąc -.ródłem wiedzy (wogóle), nie są wystarczającym .ródłem wiedzy o konkretnej gospodarce. Łącząc teorię z badaniami empirycznymi (ilościowymi), badacz staje przed nierozwiązywalnymi problemami błędów specyfikacji lub/i błędów pomiarów zmiennych prowadzących w najlepszym przypadku do nieefektywnych - a częściej - obciążonych i niezgodnych ocen parametrów strukturalnych relacji behawioralnych będących przedmiotem badania. Niedocenianym, ale ważnym problemem jest też kwestia braku identyfikowalności, tzn. sytuacja, w której alternatywne przypuszczenia dotyczące zależności przyczynowo-skutkowych funkcjonujących w gospodarce nie mogą być zweryfikowane (sfalsyfikowane), nie są bowiem rozróżnialne na podstawie dostępnych danych. Wefekcie -nawet przy starannym stosowaniu metod badań ilościowych i teoretycznej wiedzy a priori - uzyskiwane wnioski o związkach przyczynowo-skutkowych występujących w gospodarce są niepewne.
Kierunki błędnego fakturowania w handlu Polski oraz Republiki Czeskiej z głównymi partnerami z Unii Europejskiej
M. Gruszczyński
ABSTRACT |
PDF
Prowadzenie działalności na wielu rynkach daje przedsiębiorstwom i instytucjom międzynarodowym możliwości osiągania korzyści z odmiennych w różnych krajach stóp podatkowych, stóp zwrotu na rynkach aktywów, systemów prawnych, unikalnej pozycji filii na danym rynku (wakacje podatkowe, monopol), ograniczeń dewizowych. Bod.ce te mogą skłaniać firmy do poszukiwania możliwości zmniejszenia istniejących zobowiązań podatkowych i zwiększenia korzyści płynących z działalności na skalę międzynarodową 1 . Najczęściej omawianą w literaturze 2 metodą unikania opodatkowania i niejawnego transferowania funduszy przez przedsiębiorstwa jest stosowanie wyceny transferowej (transfer pricing), a mianowicie: zawyżanie lub zaniżanie cen eksportowanych lub importowanych dóbr i usług, zawyżanie lub zaniżanie oprocentowania zaciągniętych kredytów lub pożyczek udzielonych czy dokonywanie arbitralnej (nierynkowej) wyceny przekazywanych lub otrzymywanych aktywów (praw) materialnych i niematerialnych. W rezultacie, przedsiębiorstwom międzynarodowym może się udać zmniejszenie oficjalnego zysku podlegającego opodatkowaniu czy wręcz wykazanie strat. Innym celem może być pozbawienie firmy zależnej wartościowych aktywów. Stosowanie nierynkowych cen, prócz przenoszenia dochodu z kraju o wyższych zobowiązaniach podatkowych do kraju o zobowiązaniach niższych 3 , może być skierowane na zmniejszenie wartości celnej towaru, a przez to także zmniejszenie i innych zobowiązań fiskalnych (ceł, akcyzy).
Czy Tunezja może być konkurentem Polski do inwestycji bezpośrednich z krajów Unii Europejskiej?
A. Łukaszewicz
ABSTRACT |
PDF
Powszechna jest w Polsce dyskusja na temat znaczenia inwestycji bezpośrednich dla rozwoju ekonomicznego naszego kraju, jak też zagrożeń, które bezpośrednio lub pośrednio za nimi płyną. Skalę inwestycji bezpośrednich w Polsce zwyczajowo konfrontuje się z ich poziomem w krajach naszego regionu (państw posocjalistycznych, a zwłaszcza w krajach Grupy Wyszehradzkiej). W ostatnich latach w Polsce występują pewne niekorzystne trendy, objawiające się coraz większym niezadowoleniem inwestorów z warunków oferowanych im przez nasz kraj, męczącej biurokracji, nieczytelności i zmienności przepisów prawnych, inercji biurokratycznej, korupcji. Przez inwestorów zagranicznych jesteśmy postrzegani coraz bardziej jako kraj o dużym poziomie niestabilności ekonomicznej i politycznej, malejącym wzroście gospodarczym (a co za tym idzie - wstrzymanym wzroście popytu krajowego), nierównowadze makroekonomicznej. Jawimy się także jako kraj z przerostem zabezpieczeń socjalnych, a w porównaniu z pozostałymi krajami Grupy Wyszehradzkiej - z niewspółmiernie wysokimi w stosunku do wydajności pracy kosztami siły roboczej i znaczącym stopniem jej demoralizacji.
Zrównoważony rozwój z perspektywy planowania przestrzennego
B. Mróz
ABSTRACT |
PDF
Obecnie stoimy w obliczu zmian, których doświadcza Europa, a zwłaszcza kraje Europy Wschodniej i Środkowej. Zmiany te mają konsekwencje dla rozwoju przestrzennego. Europa potrzebuje bardziej zrównoważonego rozwoju, policentrycznego systemu miast, nowych relacji pomiędzy miastem i wsią, poprawy w dostępie do infrastruktury i wiedzy, a także odpowiedniego zarządzania dziedzictwem naturalnym i kulturowym. W obliczu procesów integracyjnych oraz procesów globalizacyjnych zagadnienie planowania przestrzennego staje się przedmiotem międzynarodowej dyskusji. Decyzje podejmowane wzakresie rozwoju przestrzennego wjednymkraju wpływają na kraje sąsiadujące. Ponadto potrzebę współpracy na poziomie ponadnarodowym wzmacniają pojawiające się następujące formy współzależności: pomiędzy jednostkami terytorialnymi, pomiędzy różnymi politykami sektorowymi, których działania mają wpływ na terytorium, pomiędzy poszczególnymi poziomami zarządzania - krajowym, regionalnym i lokalnym, które dzielą pomiędzy siebie odpowiedzialność za rozwój i funkcjonowanie poszczególnych jednostek terytorialnych. Planowanie przestrzenne stoi w obliczu zmian, z których najistotniejszymi są: europejska integracja oraz procesy globalizacyjne. Wszystkie systemy i poziomy planowania w Europie są determinowane przez powstanie Jednolitego Rynku Europejskiego oraz globalizację działalności gospodarczej.
Strategie dotowania prywatnej własności mieszkaniowej na przykładzie IBD (częściowego wykupu odsetek) i MID (ograniczonego odliczenia podatkowego odsetek)
A. Białek
ABSTRACT |
PDF
Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych społeczeństwa jest zdeterminowane przez ogólny poziom rozwoju ekonomicznego kraju i związany z nim poziom dochodów oraz zamożności społeczeństwa, jak również odziedziczoną wielkość i jakość zasobów mieszkaniowych oraz rozwiązania prawno-instytucjonalne tworzące rynkowy system gospodarki mieszkaniowej. Państwo może oddziaływać na sektor mieszkaniowy za pośrednictwem polityki makroekonomicznej, prowadzącej do wzrostu dochodów rozporządzalnych społeczeństwa, oraz polityki mieszkaniowej, wspierającej właściwe utrzymanie i powiększanie zasobu mieszkaniowego. Państwo może wspierać sferę mieszkalnictwa, kształtując sprzyjające otoczenie prawno-instytucjonalne gospodarki mieszkaniowej, rozwijając finansowanie długoletnimi kredytami hipotecznymi oraz zapewniając bezpieczeństwo socjalne 1 . Najlepszą i najtańszą strategią wspierania mieszkalnictwa jest stymulowanie obniżania kosztów finansowania inwestycji mieszkaniowych przy jednoczesnym dążeniu do wzrostu dochodów rozporządzalnych ludności jako potencjalnych nabywców na rynku mieszkaniowym. Koszty finansowania inwestycji mieszkaniowych zależą od dostępności kredytów mieszkaniowych, a więc od poziomu rynkowych stóp procentowych, zależących od poziomu inflacji. Programy dotacyjne mogą ułatwiać osiągalność progu dostępności kredytów mieszkaniowych przez wpływ na wzrost dochodów rozporządzalnych gospodarstw domowych, ale żaden program dotacyjny nie osiągnie skali efektów, jaką uzyskuje się dzięki efektom makroekonomicznym przekładającym się na obniżenie oprocentowania kredytów mieszkaniowych. Nadmierne dotowanie mieszkalnictwa prowadzi do wzrostu podatków, a w konsekwencji do obniżenia wysokości dochodu rozporządzalnego. Nieracjonalne zwiększanie wydatków publicznych na interwencję wsektorze mieszkaniowymzwiększa także ryzyko
